Geleneksel Medyadan Yeni Medyaya
Geleneksel medya organları olarak ifade ettiğimiz gazeteler, dergiler ve televizyonlar yerlerini yeni medya öğelerine bırakıyorlar. Dönüşüm sürecinin tamamlanmasına biraz daha süre var ancak yeni nesil teknolojilere ayak uyduramayanların yavaş yavaş yok olmaya başladıklarını da görüyoruz. Yeni medya yeni özgürlüklerle geliyor ve sınırlar yavaş yavaş ortadan kalkıyor.
İnternet teknolojilerinin gelişmesi ile birlikte insanlar bilgisayarlar üzerinden haberleşmeye başladılar. İletişim programları ve forumlar aracılığı ile insanlar bilgi ve yorum paylaşıyorlardı. Birçok basın organı, ajanlar çevrimiçi yayıncılığa geçiş yaptı. Haber sitelerinin sayısı hızlı bir şekilde arttı. Blog yazarlığı kavramı meydana geldi. Bilgi teknolojilerinin gelişmesi ile birlikte bilgisayarlar üzerinden dönen bilgi trafiği mobilleşmeye başladı. Cep telefonları artık bol işlevli. Mobil uygulamalar vasıtası ile birçok bilgi elde edilebiliyor. Ayrıca, arşivleme sistemleri oldukça gelişti. Birçok sistemden tek bir merkeze ulaşımı sağlayan bulut bilişim ile bilgiye dünyanın her tarafından erişilebiliyor.
İnsan-bilgisayar/mobil cihaz etkileşiminin yanı sıra insan-insan etkileşimini de sağlayan sosyal medya ortamları haberleşmenin yeni kaynaklarındandır. Sosyal medya, bilgiye kolay ulaşmayı sağlayan arama motorları ile birlikte birçok kullanıcının gözdesi haline gelmiştir. Bu da yeni bir kavramı ortaya çıkarmıştır. O da bilginin doğruluğu sorunudur. Çünkü birçok kaynak doğru olmadığı gibi bazıları da yorum veya yönlendirici ifade içerebilmektedir. Yazım, noktalama ve anlatım ile ilgili sıkıntılar da mevcuttur.
Görselliğin önem kazandığı, estetik kaygıların arttığı bir dünyaya doğru ilerliyoruz. Bu nedenle mesleğe girecek kişilerin bu konuda doğal yeteneğinin ve eğitiminin olması gerekiyor. İnsanların uzun uzun okumak için yeterli vakitleri yok. Bu nedenle de haber metinleri oldukça kısalıyor. Birçok uzman 400 karakterlik bir metnin ideal olduğunu düşünüyor. Yazıların azalıp, görselliğin arttığı bir meslek düzenine doğru yöneliş var.
Geleneksel medyadan yeni medyaya dönüşüm sürecini iyi görmeden ve gelecek planları yapmadan meslek ve meslek mensuplarının ilerleyişini planlayabilmek olası değildir. Ancak kurulan yeni medya, geleneksel medyanın bazı öğelerini ve değerlerini de taşımaktadır.
Bir haber 5N1K olarak ifade edilen “ne, ne zaman, nerede, nasıl, neden, kim?” sorularının cevabını olabildiğince taşımalıdır. Bunun yanı sıra bir teknik veya serbest usulde yazılacak haberler içinse bir kompozisyon içermelidir. Ters piramit, dörtgen, karma (ters piramit-dörtgen), düz piramit gibi haber yazma teknikleri sık olarak kullanılmaktadır. Serbest yazım tekniği televizyon haberciliği, dergi haberciliği ve daha çok gazetelerin hafta sonu ekleri için kullanılmaktadır. Ham ifadeler ve veriler halinde gelen haber, teknik ile bir metne dönüştürülür.
Dergi yayıncılığında branşlaşma vardır. Görsel öğeler daha ön plandadır. Dergiler daha dolu içerik üretmeye gayret gösterir ve bu içeriğin piyasa tarafından talep ediliyor olması ile doğru orantılı hareket ederler. Yazı formatları internet üzerinde blog dergiciliğine dönüşüyor. Basım masrafları nedeniyle birçok dergi çevrimiçi yayın yapıyor. PDF formatı ile paylaşılan dergilerin yanı sıra çevrimiçi yazılımlar ile görüntülenen dergi formatları da mevcuttur.
Tarih boyunca kitle iletişim araçları her kesimin yönlendirmek istediği ve kendi çıkarları için kullanmak istediği araçlar olmuştur. Bu da etik tartışmasını ortaya çıkarmıştır. Hükümetler ve iş çevrelerinin kitle iletişim araçları üzerinde etki oluşturma çabaları nedeniyle birçok bilgi doğru şekilde kitlelere ulaşamamaktadır. Bunun yanı sıra, vicdan ve düşünce özgürlüğünü kısıtlayıcı; hukuk, insan hakları ve demokrasiye uygun olmayan; milli ve dini duyguları rencide edici haberler yapılabilmekte, yazılar yazılabilmektedir. Tarafsızlık ilkesi ve ahlaki değerler yok sayılabilmektedir. Özel yaşamın dokunulmazlığı ihlal edilebilmekte, insanlar elde somut bilgi ve belge olmadan yasaların suç saydığı eylemlerle suçlanabilmektedir. Bir yönüyle de, insan ve toplum hayatını tehdit eden durumlarda kızgın piyasa şartları etik kaygıları gündemden düşürebilmektedir. Örneğin, bombalı araçların olduğunu öğrenen bir gazetecinin haber yapıp yapmamaya karar verirken, “haber yaparsam eylemciler telaşa kapılır ve bombaları patlatabilir mi” diye düşünmesi ve haber yapmaması. Yayıncılıkta etik sorunu yeni medyaya geçiş ile birlikte boyut değiştirmektedir. Ümit ediyoruz ki ülkemizde yaşanan etik sorunu aşılabilir ve meslek mensupları mesleklerini yapabilir hale gelirler.
Mustafa Çetinkaya
Son Gönderiler: Mustafa Çetinkaya (Tümünü Gör)
- Ercüment Ovalı, Dornaz Alfa ve Bilimsel Düşünme - 17/04/2020
- Yeni Ekonominin 10 Dinamiği - 12/04/2020
- Zoom Neden Eleştirilerin Odağında? - 06/04/2020
YORUM YAPILMADI